Nota 4

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Nullam turpis enim, posuere ut laoreet non, lacinia sit amet nulla. Proin odio arcu, tempus pellentesque sem ac, ullamcorper scelerisque tellus. Fusce a lorem at magna rhoncus molestie. Ut blandit sem vel arcu scelerisque sagittis. Maecenas ut nibh vel velit consectetur auctor. Nullam faucibus purus augue. Pellentesque eleifend tincidunt enim quis interdum. Nam dapibus tristique purus non rhoncus. Ut ullamcorper odio sit amet odio porta sodales. Sed tristique porta enim quis egestas. Quisque ut nibh felis. Mauris a odio semper, interdum tellus sit amet, dapibus nisi. Quisque vitae tempor lorem.

Orci varius natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Aliquam nibh erat, blandit in dui at, egestas vestibulum nisl. Nullam ac massa rhoncus, pharetra eros eu, porttitor lorem. Donec accumsan urna a lorem cursus, sed congue velit vestibulum. Aliquam eleifend turpis eget sodales egestas. Vestibulum vitae lobortis purus, at maximus nisi. Etiam suscipit vitae quam nec blandit. In nunc orci, gravida vel tellus nec, volutpat auctor sem. Integer sit amet iaculis justo, quis condimentum dolor. Pellentesque venenatis nisl sapien, eget iaculis velit mattis viverra.

Nulla congue, nisi ac auctor ullamcorper, urna leo pellentesque nibh, at euismod magna elit vel mi. Nullam et odio at lectus semper euismod vitae a leo. Nam vestibulum lorem a augue tincidunt fermentum. Integer nibh tellus, lobortis vitae quam in, laoreet lobortis purus. Integer sed ante erat. Aliquam erat volutpat. Ut placerat dui mi, et malesuada dui bibendum at. Nullam tristique est id felis porta tincidunt. Nulla molestie, elit sit amet tempor finibus, justo lorem eleifend orci, quis lobortis velit nisi at est. Sed dapibus eros vel elementum ultrices. Vestibulum quis elit ac ligula sollicitudin suscipit sed id ante. Proin vitae nisl nec dolor scelerisque vulputate. Donec dignissim fringilla sapien in commodo.

Vivamus id massa eu nunc posuere laoreet. Maecenas accumsan odio id metus iaculis, ac ultrices felis lobortis. Morbi ac erat ut odio consectetur lacinia. Vestibulum sapien ligula, rutrum quis velit at, ultricies mattis lacus. Aenean aliquet erat neque, sit amet sollicitudin augue tempus eget. Proin et metus porttitor, hendrerit sapien a, sollicitudin metus. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos.

Ut consectetur euismod gravida. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Aliquam sit amet molestie libero. Duis sed urna in lorem posuere finibus. Maecenas convallis fringilla dui, vitae eleifend ante eleifend viverra. Sed lobortis, quam ut malesuada efficitur, ligula ligula interdum lorem, vitae rutrum odio elit quis augue. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos. Ut non ipsum sit amet mi efficitur maximus. Sed non felis in diam placerat lobortis sed et odio. Nulla ultrices ipsum tortor, quis vulputate sapien ullamcorper a. Proin turpis velit, fermentum vel mi at, commodo porttitor velit. Nulla faucibus sodales blandit.

Praesent blandit sed mi sed sodales. In non turpis non augue porta dapibus eget a nibh. Mauris nibh turpis, viverra vitae fringilla et, tempor in metus. Ut fringilla felis sed velit varius mattis. Sed vitae ex sit amet nulla aliquam hendrerit. Nullam varius finibus ex. Donec ac lacus vitae ipsum tempus faucibus. Sed venenatis ultrices rutrum. Nulla consequat interdum blandit. Nunc euismod ac nisl ultrices ornare. Duis non imperdiet orci, quis ornare nisi. Proin scelerisque arcu ac ipsum pharetra viverra.

Fusce leo elit, semper eget tortor et, pulvinar tempus purus. Donec posuere magna in lectus tempor mollis. Etiam eu lacus id diam viverra vulputate at at purus. Orci varius natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. In elit turpis, semper ac est vel, ullamcorper fermentum dolor. Aliquam congue massa non sem malesuada molestie. Nulla magna nunc, mattis at semper vitae, consequat at urna. Mauris erat urna, pretium eget egestas ut, tristique sit amet erat. Nunc placerat purus in urna lacinia, vel fermentum mauris euismod.

Pellentesque tristique pulvinar lorem. Integer vel rutrum urna, eu varius nulla. Donec finibus, sapien vel mollis rhoncus, libero augue pharetra eros, sed rhoncus dolor felis sed est. Aliquam semper lobortis libero, quis malesuada nisl viverra sed. Proin fermentum sapien vel dignissim aliquet. Etiam in sapien ut leo elementum tincidunt. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos. Donec auctor varius fermentum. Ut iaculis tristique purus, quis fermentum metus auctor et. Pellentesque rhoncus augue ac scelerisque molestie. Phasellus aliquet faucibus eros. Maecenas elementum auctor nibh, ut eleifend lorem sagittis a. Vestibulum tristique interdum sem at volutpat. Vivamus et lectus ornare augue porta ultrices vitae non tellus.

Suspendisse eu placerat lacus, quis dapibus turpis. Pellentesque sagittis quam in cursus ultricies. Quisque iaculis magna nisl, vitae cursus nisi malesuada et. Nulla orci risus, mattis et quam consectetur, pharetra vestibulum nulla. Quisque a dui enim. Duis congue, purus a molestie semper, risus leo mattis lectus, sed gravida massa purus vitae mi. Vestibulum pellentesque massa in purus sollicitudin suscipit. Suspendisse tincidunt tempus lorem at dignissim. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Maecenas ultrices sodales massa. Duis luctus orci urna, id volutpat neque ultrices quis. Nulla facilisi. Aliquam id bibendum ante.

Praesent posuere ligula at aliquet laoreet. Praesent euismod id augue vitae hendrerit. Mauris congue ornare dui, ac interdum mi euismod tincidunt. Vivamus consectetur dui nulla, quis finibus augue sodales quis. Quisque at tortor ullamcorper, efficitur tortor ac, consequat sem. Aliquam vitae magna molestie, congue eros sit amet, elementum elit. Suspendisse nec enim ut erat molestie molestie sit amet quis massa. Fusce quis varius lectus, quis viverra libero. Nullam dignissim pulvinar ex sit amet vestibulum. Ut a erat at nulla accumsan tincidunt. Vestibulum ante ipsum primis in faucibus orci luctus et ultrices posuere cubilia curae; Integer non velit sit amet lectus facilisis malesuada sed ut magna. Donec ac neque nunc. Sed ac euismod sem.

Nota 3

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Nullam turpis enim, posuere ut laoreet non, lacinia sit amet nulla. Proin odio arcu, tempus pellentesque sem ac, ullamcorper scelerisque tellus. Fusce a lorem at magna rhoncus molestie. Ut blandit sem vel arcu scelerisque sagittis. Maecenas ut nibh vel velit consectetur auctor. Nullam faucibus purus augue. Pellentesque eleifend tincidunt enim quis interdum. Nam dapibus tristique purus non rhoncus. Ut ullamcorper odio sit amet odio porta sodales. Sed tristique porta enim quis egestas. Quisque ut nibh felis. Mauris a odio semper, interdum tellus sit amet, dapibus nisi. Quisque vitae tempor lorem.

Orci varius natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Aliquam nibh erat, blandit in dui at, egestas vestibulum nisl. Nullam ac massa rhoncus, pharetra eros eu, porttitor lorem. Donec accumsan urna a lorem cursus, sed congue velit vestibulum. Aliquam eleifend turpis eget sodales egestas. Vestibulum vitae lobortis purus, at maximus nisi. Etiam suscipit vitae quam nec blandit. In nunc orci, gravida vel tellus nec, volutpat auctor sem. Integer sit amet iaculis justo, quis condimentum dolor. Pellentesque venenatis nisl sapien, eget iaculis velit mattis viverra.

Nulla congue, nisi ac auctor ullamcorper, urna leo pellentesque nibh, at euismod magna elit vel mi. Nullam et odio at lectus semper euismod vitae a leo. Nam vestibulum lorem a augue tincidunt fermentum. Integer nibh tellus, lobortis vitae quam in, laoreet lobortis purus. Integer sed ante erat. Aliquam erat volutpat. Ut placerat dui mi, et malesuada dui bibendum at. Nullam tristique est id felis porta tincidunt. Nulla molestie, elit sit amet tempor finibus, justo lorem eleifend orci, quis lobortis velit nisi at est. Sed dapibus eros vel elementum ultrices. Vestibulum quis elit ac ligula sollicitudin suscipit sed id ante. Proin vitae nisl nec dolor scelerisque vulputate. Donec dignissim fringilla sapien in commodo.

Vivamus id massa eu nunc posuere laoreet. Maecenas accumsan odio id metus iaculis, ac ultrices felis lobortis. Morbi ac erat ut odio consectetur lacinia. Vestibulum sapien ligula, rutrum quis velit at, ultricies mattis lacus. Aenean aliquet erat neque, sit amet sollicitudin augue tempus eget. Proin et metus porttitor, hendrerit sapien a, sollicitudin metus. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos.

Ut consectetur euismod gravida. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Aliquam sit amet molestie libero. Duis sed urna in lorem posuere finibus. Maecenas convallis fringilla dui, vitae eleifend ante eleifend viverra. Sed lobortis, quam ut malesuada efficitur, ligula ligula interdum lorem, vitae rutrum odio elit quis augue. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos. Ut non ipsum sit amet mi efficitur maximus. Sed non felis in diam placerat lobortis sed et odio. Nulla ultrices ipsum tortor, quis vulputate sapien ullamcorper a. Proin turpis velit, fermentum vel mi at, commodo porttitor velit. Nulla faucibus sodales blandit.

Praesent blandit sed mi sed sodales. In non turpis non augue porta dapibus eget a nibh. Mauris nibh turpis, viverra vitae fringilla et, tempor in metus. Ut fringilla felis sed velit varius mattis. Sed vitae ex sit amet nulla aliquam hendrerit. Nullam varius finibus ex. Donec ac lacus vitae ipsum tempus faucibus. Sed venenatis ultrices rutrum. Nulla consequat interdum blandit. Nunc euismod ac nisl ultrices ornare. Duis non imperdiet orci, quis ornare nisi. Proin scelerisque arcu ac ipsum pharetra viverra.

Fusce leo elit, semper eget tortor et, pulvinar tempus purus. Donec posuere magna in lectus tempor mollis. Etiam eu lacus id diam viverra vulputate at at purus. Orci varius natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. In elit turpis, semper ac est vel, ullamcorper fermentum dolor. Aliquam congue massa non sem malesuada molestie. Nulla magna nunc, mattis at semper vitae, consequat at urna. Mauris erat urna, pretium eget egestas ut, tristique sit amet erat. Nunc placerat purus in urna lacinia, vel fermentum mauris euismod.

Pellentesque tristique pulvinar lorem. Integer vel rutrum urna, eu varius nulla. Donec finibus, sapien vel mollis rhoncus, libero augue pharetra eros, sed rhoncus dolor felis sed est. Aliquam semper lobortis libero, quis malesuada nisl viverra sed. Proin fermentum sapien vel dignissim aliquet. Etiam in sapien ut leo elementum tincidunt. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos. Donec auctor varius fermentum. Ut iaculis tristique purus, quis fermentum metus auctor et. Pellentesque rhoncus augue ac scelerisque molestie. Phasellus aliquet faucibus eros. Maecenas elementum auctor nibh, ut eleifend lorem sagittis a. Vestibulum tristique interdum sem at volutpat. Vivamus et lectus ornare augue porta ultrices vitae non tellus.

Suspendisse eu placerat lacus, quis dapibus turpis. Pellentesque sagittis quam in cursus ultricies. Quisque iaculis magna nisl, vitae cursus nisi malesuada et. Nulla orci risus, mattis et quam consectetur, pharetra vestibulum nulla. Quisque a dui enim. Duis congue, purus a molestie semper, risus leo mattis lectus, sed gravida massa purus vitae mi. Vestibulum pellentesque massa in purus sollicitudin suscipit. Suspendisse tincidunt tempus lorem at dignissim. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Maecenas ultrices sodales massa. Duis luctus orci urna, id volutpat neque ultrices quis. Nulla facilisi. Aliquam id bibendum ante.

Praesent posuere ligula at aliquet laoreet. Praesent euismod id augue vitae hendrerit. Mauris congue ornare dui, ac interdum mi euismod tincidunt. Vivamus consectetur dui nulla, quis finibus augue sodales quis. Quisque at tortor ullamcorper, efficitur tortor ac, consequat sem. Aliquam vitae magna molestie, congue eros sit amet, elementum elit. Suspendisse nec enim ut erat molestie molestie sit amet quis massa. Fusce quis varius lectus, quis viverra libero. Nullam dignissim pulvinar ex sit amet vestibulum. Ut a erat at nulla accumsan tincidunt. Vestibulum ante ipsum primis in faucibus orci luctus et ultrices posuere cubilia curae; Integer non velit sit amet lectus facilisis malesuada sed ut magna. Donec ac neque nunc. Sed ac euismod sem.

Nota 2

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Nullam turpis enim, posuere ut laoreet non, lacinia sit amet nulla. Proin odio arcu, tempus pellentesque sem ac, ullamcorper scelerisque tellus. Fusce a lorem at magna rhoncus molestie. Ut blandit sem vel arcu scelerisque sagittis. Maecenas ut nibh vel velit consectetur auctor. Nullam faucibus purus augue. Pellentesque eleifend tincidunt enim quis interdum. Nam dapibus tristique purus non rhoncus. Ut ullamcorper odio sit amet odio porta sodales. Sed tristique porta enim quis egestas. Quisque ut nibh felis. Mauris a odio semper, interdum tellus sit amet, dapibus nisi. Quisque vitae tempor lorem.

Orci varius natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Aliquam nibh erat, blandit in dui at, egestas vestibulum nisl. Nullam ac massa rhoncus, pharetra eros eu, porttitor lorem. Donec accumsan urna a lorem cursus, sed congue velit vestibulum. Aliquam eleifend turpis eget sodales egestas. Vestibulum vitae lobortis purus, at maximus nisi. Etiam suscipit vitae quam nec blandit. In nunc orci, gravida vel tellus nec, volutpat auctor sem. Integer sit amet iaculis justo, quis condimentum dolor. Pellentesque venenatis nisl sapien, eget iaculis velit mattis viverra.

Nulla congue, nisi ac auctor ullamcorper, urna leo pellentesque nibh, at euismod magna elit vel mi. Nullam et odio at lectus semper euismod vitae a leo. Nam vestibulum lorem a augue tincidunt fermentum. Integer nibh tellus, lobortis vitae quam in, laoreet lobortis purus. Integer sed ante erat. Aliquam erat volutpat. Ut placerat dui mi, et malesuada dui bibendum at. Nullam tristique est id felis porta tincidunt. Nulla molestie, elit sit amet tempor finibus, justo lorem eleifend orci, quis lobortis velit nisi at est. Sed dapibus eros vel elementum ultrices. Vestibulum quis elit ac ligula sollicitudin suscipit sed id ante. Proin vitae nisl nec dolor scelerisque vulputate. Donec dignissim fringilla sapien in commodo.

Vivamus id massa eu nunc posuere laoreet. Maecenas accumsan odio id metus iaculis, ac ultrices felis lobortis. Morbi ac erat ut odio consectetur lacinia. Vestibulum sapien ligula, rutrum quis velit at, ultricies mattis lacus. Aenean aliquet erat neque, sit amet sollicitudin augue tempus eget. Proin et metus porttitor, hendrerit sapien a, sollicitudin metus. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos.

Ut consectetur euismod gravida. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Aliquam sit amet molestie libero. Duis sed urna in lorem posuere finibus. Maecenas convallis fringilla dui, vitae eleifend ante eleifend viverra. Sed lobortis, quam ut malesuada efficitur, ligula ligula interdum lorem, vitae rutrum odio elit quis augue. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos. Ut non ipsum sit amet mi efficitur maximus. Sed non felis in diam placerat lobortis sed et odio. Nulla ultrices ipsum tortor, quis vulputate sapien ullamcorper a. Proin turpis velit, fermentum vel mi at, commodo porttitor velit. Nulla faucibus sodales blandit.

Praesent blandit sed mi sed sodales. In non turpis non augue porta dapibus eget a nibh. Mauris nibh turpis, viverra vitae fringilla et, tempor in metus. Ut fringilla felis sed velit varius mattis. Sed vitae ex sit amet nulla aliquam hendrerit. Nullam varius finibus ex. Donec ac lacus vitae ipsum tempus faucibus. Sed venenatis ultrices rutrum. Nulla consequat interdum blandit. Nunc euismod ac nisl ultrices ornare. Duis non imperdiet orci, quis ornare nisi. Proin scelerisque arcu ac ipsum pharetra viverra.

Fusce leo elit, semper eget tortor et, pulvinar tempus purus. Donec posuere magna in lectus tempor mollis. Etiam eu lacus id diam viverra vulputate at at purus. Orci varius natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. In elit turpis, semper ac est vel, ullamcorper fermentum dolor. Aliquam congue massa non sem malesuada molestie. Nulla magna nunc, mattis at semper vitae, consequat at urna. Mauris erat urna, pretium eget egestas ut, tristique sit amet erat. Nunc placerat purus in urna lacinia, vel fermentum mauris euismod.

Pellentesque tristique pulvinar lorem. Integer vel rutrum urna, eu varius nulla. Donec finibus, sapien vel mollis rhoncus, libero augue pharetra eros, sed rhoncus dolor felis sed est. Aliquam semper lobortis libero, quis malesuada nisl viverra sed. Proin fermentum sapien vel dignissim aliquet. Etiam in sapien ut leo elementum tincidunt. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos. Donec auctor varius fermentum. Ut iaculis tristique purus, quis fermentum metus auctor et. Pellentesque rhoncus augue ac scelerisque molestie. Phasellus aliquet faucibus eros. Maecenas elementum auctor nibh, ut eleifend lorem sagittis a. Vestibulum tristique interdum sem at volutpat. Vivamus et lectus ornare augue porta ultrices vitae non tellus.

Suspendisse eu placerat lacus, quis dapibus turpis. Pellentesque sagittis quam in cursus ultricies. Quisque iaculis magna nisl, vitae cursus nisi malesuada et. Nulla orci risus, mattis et quam consectetur, pharetra vestibulum nulla. Quisque a dui enim. Duis congue, purus a molestie semper, risus leo mattis lectus, sed gravida massa purus vitae mi. Vestibulum pellentesque massa in purus sollicitudin suscipit. Suspendisse tincidunt tempus lorem at dignissim. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Maecenas ultrices sodales massa. Duis luctus orci urna, id volutpat neque ultrices quis. Nulla facilisi. Aliquam id bibendum ante.

Praesent posuere ligula at aliquet laoreet. Praesent euismod id augue vitae hendrerit. Mauris congue ornare dui, ac interdum mi euismod tincidunt. Vivamus consectetur dui nulla, quis finibus augue sodales quis. Quisque at tortor ullamcorper, efficitur tortor ac, consequat sem. Aliquam vitae magna molestie, congue eros sit amet, elementum elit. Suspendisse nec enim ut erat molestie molestie sit amet quis massa. Fusce quis varius lectus, quis viverra libero. Nullam dignissim pulvinar ex sit amet vestibulum. Ut a erat at nulla accumsan tincidunt. Vestibulum ante ipsum primis in faucibus orci luctus et ultrices posuere cubilia curae; Integer non velit sit amet lectus facilisis malesuada sed ut magna. Donec ac neque nunc. Sed ac euismod sem.

Importancia del Silicio en Agricultura Sustentable

El silicio es un componente básico de la corteza terrestre, siendo después del oxígeno el elemento más abundante del planeta. Es un elemento utilizado en la agricultura aunque no esencial, como lo es el manganeso o el zinc, pero sí se sabe a ciencia cierta que los beneficios que aporta son muy importantes. Este elemento no manifiesta síntomas de deficiencia específicos y quizás por esta razón podría justificarse el por qué el silicio ha sido un elemento olvidado. Hay que destacar que no se ha considerado fertilizante hasta hace poco y hoy se sabe que juega un papel fundamental en la nutrición vegetal, sin olvidarnos de que también es eficiente en determinados aspectos de la sanidad de las plantas.

 

El silicio de “uso agrícola” es aquel que, de una u otra forma, se aplica sobre las plantas por vía foliar o radicular. Este concepto no se refiere únicamente a formas solubles y asimilables, sino también a formas insolubles.

 

Cuando la agricultura se intensifica este equilibrio se rompe. Las extracciones aumentan, sobre todo en cultivos exigentes como el arroz y los cereales, que no hay reposición porque se incorporan pocos restos vegetales y la disponibilidad en el suelo va descendiendo. En la actualidad, los niveles de silicio disponibles en la mayoría de suelos, son totalmente deficitarios.

Como el silicio es un elemento que no tiene una repercusión directa sobre la producción, no se había considerado, hasta ahora, como elemento fertilizante. No se incluía en los planes de abonado y como consecuencia la mayoría de los cultivos tienen niveles muy bajos de este elemento.

 

¿Qué función tiene el silicio en las plantas?

 

El silicio tiene dos acciones diferenciadas. Primero interviene en los mecanismos metabólicos de regulación de nutrientes y relacionados con la fotosíntesis y después, si hay silicio suficiente, se acumula en las paredes celulares en forma cristalina y amorfa.

 

El papel que desempeña en el metabolismo vegetal no está del todo claro, pero sí que está totalmente contrastada su influencia positiva sobre el balance de nutrientes. Aumenta las sinergias, reduce antagonismos y también reduce la absorción de elementos que pueden llegar a ser fitotóxicos.

 

Por ejemplo, aumenta la absorción del fósforo cuando es deficitario y lo reduce cuando está en exceso. Reduce la absorción de sodio en condiciones de aguas y/o suelos salinos y también reduce los síntomas de toxicidad por metales pesados como puede ser el caso del aluminio en suelos con pH muy ácido.

 

Al final esta mejora en la gestión de los nutrientes comporta un mayor aprovechamiento de los recursos. En definitiva, una gestión de los fertilizantes más sostenible. En agricultura ecológica, en la que la disponibilidad de algunos nutrientes puede llegar a ser un factor limitante, aumentar la capacidad de las plantas para aprovecharlos, es muy importante.

 

El silicio tiene, por tanto, una acción claramente bioestimulante. La función estructural que desempeña el silicio deriva de la acumulación que se produce en la epidermis de las hojas, tallos y frutos. Este refuerzo de las paredes celulares hace que la planta sea más robusta, dura y a la vez elástica. Los beneficios que vamos a obtener son importantes:

 

Mayor control hídrico. Tendremos una mayor tolerancia al estrés hídrico y a los golpes de calor. También, en situaciones normales, tendremos un menor consumo de agua de riego. Esta característica va a ser cada vez más importante por los episodios de calor extremo que, parece ser, van a ser más frecuentes e intensos con el cambio climático.

Mejora del comportamiento post cosecha. Los frutos serán más resistentes al transporte y al manejo, y las podredumbres asociadas también se reducirán por el hecho de que les va a costar más penetrar en el fruto. Esta acción sería muy parecida a la que conseguimos con los aportes de calcio. Si por el contrario tenemos episodios de exceso de lluvia, la mayor dureza de los tejidos reducirá el encamado en cereales y las podredumbres en frutos. 

 

Incorporar silicio en los planes de abonado, puede ser una herramienta más a tener en cuenta en las estrategias sanitarias. Esta incorporación debe hacerse siempre controlando el aporte de nitrógeno que tiene un efecto totalmente contrario. Lo que nos conviene es tener plantas más duras y resistentes, y el exceso de nitrógeno las hace más tiernas y vulnerables.

 

Así, en situaciones de alta incidencia de pulgón, oídio, botritris, monilia, etc., reducir los aportes de nitrógeno y aumentar los de silicio, así como los de calcio, será una estrategia que va a jugar a favor nuestro.

 

 

No hay síntomas de deficiencia específicos para este elemento. Ésta podría ser la razón por la que el silicio ha sido un elemento olvidado, que no se ha considerado como fertilizante hasta hace poco. No es un elemento esencial, como podría ser el manganeso o el zinc, pero sí se sabe, a ciencia cierta, que los beneficios que aporta son muy importantes.

Los cultivos con poco silicio presentan problemas similares a los que provocaría un exceso de nitrógeno: plantas más débiles, hojas y brotes más tiernos, menor control hídrico, peor conservación post-cosecha, encamado, etc.

 

El efecto bioestimulante del silicio se basa en su acción de mejora del balance de nutrientes. A igual disponibilidad de nutrientes las plantas con un mayor contenido en silicio conseguirán mejores rendimientos

Otro efecto bioestimulante será el conseguido en situaciones de exceso de sodio y de metales pesados, como puede el caso del aluminio en suelos ácidos. En estas situaciones, las plantas con más silicio, absorberán en menor medida estos elementos y tendrán un mayor crecimiento.

El último efecto bioestimulante vendrá determinado por la menor parada vegetativa que se va a producir en situaciones de fuerte estrés hídrico y/o golpe de calor.

 

El potencial del silicio en la agricultura es enorme, sobre todo por lo que respecta a temas relacionados con la sostenibilidad: reducción del consumo de agua, mayor aprovechamiento de fertilizantes, mayor resistencia a plagas y enfermedades, etc. También queda mucho por hacer en temas relacionados con la conservación post cosecha que mejoren la competitividad de las exportaciones.

A pesar de lo que queda por hacer, los resultados que se van obteniendo nos indican que los beneficios de estas investigaciones van a comportar grandes avances en la dirección correcta: una agricultura sostenible que compagine la producción y calidad de las cosechas con la robustez de los cultivos.